Sut i gael gwybodaeth gan awdurdod cyhoeddus

Sut ydy e'n gweithio?

Mae ganddwch chi'r hawl i ofyn am gwybodaeth wedi'i recordio sydd wedi'i ddal gan awdurdodau cyhoeddus. Y gwybodaeth mwyaf amlwg yw copiau electronig neu papur o ddogfenau ffurfiol, fel polisiau neu munudau o gyfarfodydd. Ond, gallwch chi hefyd gofyn am wybodaeth o recordiau gwahanol fel e-bostiau, ffotograffau, neu recordiau swn.

There are laws that give you this right of access, which are:

y Deddf Rhyddid Gwybodaeth (FOIA);
Rheoliadau Gwybodaeth Amgylcheddol (EIR); a
INSPIRE Regulations.

Mae'r cymorth yn ffocysu ar y FOIA ac EIR. Gallwch ffeindio mwy o wybodaeth ar INSPIRE yn einCanllawiadau i'r rheoliadau'r INSPIRE.

If you ask for information, public authorities must provide it, unless there’s a good reason not to.

We use the phrase “information request” to cover the requests you can make using FOIA or EIR.

Os ydych chi eisiau gofyn am gopi o'ch gwybodaeth personol chi oddi wrth awdurdod cyhoeddus, gwnewchcais gwrthrych am wybodaeth.

Pwy gallwch chi ofyn?

Gallwch gofyn am wybodaeth o unrhyw awdurdod cyhoeddus yn Lloegr, Cymru, neu'r Gogledd Iwerddon, a awdurdodau cyhoeddus dros y DU sydd wedi'u sefydlu yn Yr Alban.Mae gan Yr Alban deddfwriaeth ei hun, sy'n gorchuddio awdurdodau cyhoeddys Yr Alban, ag ei gomisiynydd..

Esiamplau o awdurdodau cyhoeddus:

adrannau llywodraeth, gweinyddiaethau datganoledig, chyrffoedd cyhoeddus, a phwyllgorau arall;
cynghorau lleol;;
ysgolion, colegau a phrifysgolion;
gwasanaethau iechyd cyhoeddus - gan gynnwys ysbytai, doctoriaid, deintydd, feryllwyr, ac optegwyr;
cwmnïau sy'n perthyn i'r cyhoedd;
amgueddfeydd, orielau a theatrau sy'n cael eu hariannu'n gyhoeddus; a'r
gwasanaethau heddlua thân.

Gallwch wneud cais gwybodaeth amgylcheddol i rai cwmniau preifat neu cyhoeddus sy'n gyda cyfrifoldebau cyhoeddus - fel cwmniau ddwr.

Os nad ydych chi'n siŵr a gewch chi wneud cais i sefydliad, gallwch gysylltu â ni drwy'n llinell gymorth ar0303 123 1113neuein sgwrs fyw.

Tipiau gorau

I wneud ceisiadau am wybodaeth mor effeithlon ac effeithiol a phosib, defnyddiwch y dull yma:

Chwiliwch yn gyntaf. Public authorities publish a great deal of information. You may find what you’re looking for by searching online or looking at the website’s sitemap. If the information is already in the public domain, it may be quicker to find it than ask for it. For more tips, see "Searching for information" below.
Cadwch e'n clir.Gwnewch eich cais mor syml a phosib. Efallai bydd rhestrau wedi'i niferu neu pwyntiau bwled yn helpu gyda'r strwythr eich cais. Triwch wneud e'n mor hawdd a phosib i'r awdurdod cyhoeddus i ddeall.
Bod yn neis.Hyd yn oed os ydych chi'n anhapus gyda'r sefydliad, triwch i roi eich barn i un ochr a ffocysu ar y gwybodaeth rydych chi eisiau derbyn. Os posib, cadwch eich cais am wybodaeth ar wahan o unrhyw e-bostiau neu cwynau eraill.
Darllenwch dwywaith.Cyn i chi anfon cais, edrychwch unwaith eto i wneud yn siwr fod e'n clir ac yn hawdd i ddilyn. Os nad ydych chi'n siwr, cymerwch ail barn o rywun ti'n nabod. Gallwn nhw spotio rhywbeth efallai nad ydych chi wedi. Os ydy'r awdurdod cyhoeddus angen gofyn i chi i esbonio rhywbeth, bydd eich cais yn cymryd mwy o amser nag sydd angen.

Searching for information

The following resources could help you find the information you’re looking for.

Publication schemes, annual reports, policies and datasets published on public authorities’ websites. These kinds of documents explain who the organisation is, what they do, how they do it, and how they are performing. If you can’t easily find documents on their website, look for a sitemap, which may help.
Disclosure logs on public authorities’ websites. These allow you to read a public authority’s responses to previous information requests.
WhatDoTheyKnow is a public register of over 1 million information requests, and responses from thousands of public authorities.
Advanced searches of a public authority’s website. For example:
- Use Google’s advanced search dashboard or similar facilities on other search engines.
- Add “site:” to your search query (eg “annual report site:ico.org.uk”).
- Search for a specific file type in your search query. In Google it’s “filetype:” (eg “ICO annual report filetype:pdf”).
Previous website versions. Viewing historic snapshots of an organisation’s website may help you retrieve information which is no longer current. You can search for previous website versions using:
- UK Government Web Archive.
- Not-for-profit organisation the Internet Archive’s Wayback Machine.
National regulators or other bodies. These organisations are likely to publish information they collect about the bodies they oversee. For example:
- Office of National Statistics.
- Resources available through gov.uk, including www.data.gov.uk.
Academic journals, reports or articles. These might require a subscription, but may also be available through a local library, employer, professional body or education institution.
Civil society organisations, expert researchers and journalists. Expert organisations and individuals publish research and opinion, and share information on social media

Diogelwch arian cyhoeddus

Mae gennych chi hawl i weld gwybodaeth gyhoeddus ac mae'n rhaid i gyrff cyhoeddus barchu hynny.

However, requests do cost public bodies time and money to respond to. This is public money and we need to make sure it’s spent responsibly.

Mae'n bwysig na ddylech chi gyflwyno ceisiadau gwamal neu ddibwys.

Ddylech chi ddim gwneud ceisiadau am yr un wybodaeth fwy nag unwaith, oni bai bod yr wybodaeth wedi newid lawer.

Ni ddylech chi wneud ceisiadau fel ffordd o gosbi cyrff cyhoeddus, os ydych chi'n meddwl bod nhw wedi gwneud rhywbeth yn anghywir. Os ydych chi'n wneud unrhywbeth uwchben, gall y corff cyhoeddus ystyried eich cais a wrthod i weithredu.