Sut i gael gwybodaeth gan awdurdod cyhoeddus

There are a number of laws that give you the right to request official information from public bodies. These are:

• the Freedom of Information Act (FOIA);
• Rheoliadau Gwybodaeth Amgylcheddol (EIR); a
• Rheoliadau INSPIRE.

This page helps you understand how to make a request, and how public bodies should respond.

Sut mae gwneud cais am wybodaeth gan awdurdod cyhoeddus?

1. Gwiriwch wefan yr awdurdod cyhoeddus

Mae awdurdodau cyhoeddus yn mynd ati i gyhoeddi llawer o wybodaeth. Os yw'r wybodaeth yr hoffech ei chael ar-lein yn barod, dyma fydd y ffordd gyflymaf i'w chael. Edrychwch ar gynlluniau cyhoeddi'r awdurdod cyhoeddus i weld pa wybodaeth sy'n cael ei chyhoeddi'n rheolaidd.

2. Cyflwynwch eich cais mewn ysgrifen

Dylech gyflwyno'ch cais mewn ysgrifen a chynnwys y dyddiad y gwnaethoch ei anfon. Gwnewch yn siŵr eich bod yn disgrifio'r wybodaeth yr hoffech ei chael yn glir.

Os byddwch chi'n dilyn ein cyngor ynghylch sut i ysgrifennu cais am wybodaeth, rydych chi'n debycach o gael yr wybodaeth yr hoffech ei chael.

3. Anfonwch eich cais yn uniongyrchol at yr awdurdod cyhoeddus

Some public authorities recommend you send requests to certain email addresses or use forms on their website. You do not have follow these instructions but it is often the quickest way for the organisation to deal with your request.

There are some dedicated websites, like WhatDoTheyKnow, sy'n caniatáu ichi gyflwyno cais i wahanol awdurdodau cyhoeddus. (Cyn ichi gyflwyno cais, gwiriwch fod yr awdurdod cyhoeddus yn gallu ymateb yn ôl drwy'r wefan. Fel arall, nid yw'n gais dilys ac efallai na chewch chi ymateb.)

4. Cadwch gopi o'ch cais

Mae hyn yn ddefnyddiol os bydd angen ichi gwyno i'r awdurdod cyhoeddus, neu i ninnau.

5. Arhoswch am 20 diwrnod gwaith
   

Mae gan awdurdodau cyhoeddus 20 diwrnod gwaith i ymateb i'ch cais.

I bwy ga i wneud cais am wybodaeth?

Cewch ofyn am wybodaeth oddi wrth unrhyw awdurdod cyhoeddus. Mae hyn yn cynnwys:

• adrannau o'r llywodraeth; gweinyddiaethau datganoledig, cyrff a phwyllgorau cyhoeddus eraill; ;
• cynghorau lleol;;
• ysgolion, colegau a phrifysgolion;
• y GIG, gan gynnwys ysbytai, meddygon teulu, deintyddion, fferyllwyr ac optegwyr;
• cwmnïau sy'n perthyn i'r cyhoedd;
• amgueddfeydd, orielau a theatrau sy'n cael eu hariannu'n gyhoeddus; a'r
• gwasanaethau heddlua thân.

Cewch wneud cais am wybodaeth amgylcheddol i gwmnïau preifat neu gyhoeddus sydd â chyfrifoldebau cyhoeddus, fel cwmnïau dŵr.

Os nad ydych chi'n siŵr a gewch chi wneud cais i sefydliad, gallwch gysylltu â ni drwy'n llinell gymorth ar0303 123 1113neu drwy'n sgwrs fyw.

Pa wybodaeth ga i ofyn amdani?

Not all information can be made available to the public, but unless there is a good reason for it to be withheld it should be disclosed.

You can request any recorded information held by a public authority. This includes electronic and paper records, photographs and recordings.

The law gives you the right to access information that is already held. There is no obligation for a public authority to create new information in order to respond to your request. They should provide you with advice and assistance if you need help to make, clarify or refine a request.

Rydych chi'n debygol o gael gwybodaeth sy'n addas i'r cyhoedd ei gweld yn unig.

Os ydych chi'n gwneud cais am eich gwybodaeth bersonol oddi wrth sefydliad, dylech wneud hyn trwy gyfrwng cais gwrthrych am wybodaeth, nid cais am wybodaeth swyddogol.

Mae'n annhebygol y byddech chi'n cael cofnodion am berthynas ymadawedig o dan gais am weld gwybodaeth. Yn yr un modd, efallai na chewch chi ddogfennau y mae arnoch eu hangen at ddibenion cyfreithiol fel hyn. Y rheswm am hyn yw ei bod yn bosibl nad yw'r wybodaeth yn addas i'r cyhoedd ei gweld. Serch hynny, efallai bod gennych chi hawl o hyd i weld yr wybodaeth ond o dan ddeddfwriaeth arall. Dylai'r awdurdod cyhoeddus eich cynghori ar y ffordd gywir i'w chael.

Sut mae cael cymorth i wneud cais am wybodaeth gan awdurdod cyhoeddus?

O dan y gyfraith mae'n rhaid i awdurdodau cyhoeddus drefnu bod pob gwasanaeth yn hygyrch i bob defnyddiwr.

Os oes arnoch chi angen cymorth ychwanegol neu addasiadau rhesymol i'ch galluogi i wneud cais, rhaid i'r awdurdod cyhoeddus eich helpu gyda hyn.

Er enghraifft, fe allech chi ofyn am gael yr ymateb i'ch cais:

• • mewn Braille;
  • mewn print bras;
  • drwy'r ebost;
  • ar ffurf sain; neu
  • yn Gymraeg.

The Freedom of Information Act states that requests must be made in writing. However public authorities also have duties under equalities legislation. If you find it impossible or unreasonably difficult to make a request in writing, the public authority should provide assistance to enable you to make a request to them. Depending on your circumstances, the public authority may help you to submit a written request or may choose to accept a verbal request.

Os yw'r awdurdod cyhoeddus yn derbyn cais llafar gennych, efallai y byddan nhw'n anfon cofnod ysgrifenedig atoch i sicrhau eu bod wedi deall eich cais yn gywir. Ar ôl ichi gadarnhau eich cais, mae gan yr awdurdod cyhoeddus 20 diwrnod gwaith i ymateb.

Os ydych chi o'r farn bod awdurdod cyhoeddus wedi methu â gwneud addasiad rhesymol, gallwch wneud hawliad o dan Ddeddf Cydraddoldeb 2010, adran 75 o Ddeddf Gogledd Iwerddon 1998 neu Ddeddf yr Iaith Gymraeg 1993.

Mae cyngor pellach ar gael o:

• Gwasanaeth Cyngori a Chymorth Cydraddoldeb (EASS) ; a
• Cyngor ar Bopeth.

Chaiff yr ICO ddim gwneud cais am wybodaeth gan awdurdod arall ar eich rhan.